اینترنت می تواند به بر انگیختن انقلاب ها کمک کند

اینترنت می تواند به بر انگیختن انقلاب ها کمک کند، ولی کار سخت دموکراسی عموما آفلاین صورت می پذیرد.

نوشته استر دایسن

اینترنت یک ابزار به شدت قوی است. ابزاری که شیوه انجام تجارت ما، مشارکت مان در سیاست، و حتا –در بعضی مواقع- طریقی که با آن حاکمان مان را عوض می کنیم، تغییر داده است.

اما سهولت استفاده کنونی ما از آن و کارایی هایی که از آن می گیریم، می تواند به ما درک نادرستی از این که چقدر آسان می تواند چنین تغییراتی را از طریق آن پیگیری کرد، بدهد. علی رغم اهمیت رسانه های اجتماعی در برانگیختن انقلاب ها، و حتا مخالفت با حاکمان به شدت غیر محبوب، حکمرانی در دنیای واقعی به آسانی حکمرانی در جهان مجازی نیست.

این نکته هفته پیش وقتی به ذهن من رسید که در حال گوش دادن به حرف های یکی از جوانان نسل جدید آنلاین مصر بودم که داشت با شور و اشتیاق فراوان درباره آینده صحبت می کرد. تز او این بود که به محض اینکه مردم مزه آزادی را چشیدند، و وقتی که حاکم ستمگر برای همیشه رفت، به طور طبیعی به عنوان اشخاصی آزاد زندگی خواهند کرد و جامعه ای جدید و دموکراتیک را بنیان خواهند نهاد. کاش می توانستم این تز را باور کنم که ساختن مصر جدید برای مصریان به راحتی اداره یک گروه فیسبوکی خواهد بود.

در کل، اینترنت وقتی می تواند به عنوان ابزار، مورد استفاده قرار بگیرد که مردم به نیاز های ابتدایی و اساسی شان دست یافته باشند. اعضای طبقه بالای متوسط در هر کشوری، مانند خود مصر، اغلب فراموش می کنند که ارزش هایی که اینترنت برای شان ایجاد کرده است نمی تواند غذا، لباس و خانه برای مردم دیگر، با وضعیت مادی پایین تر فراهم آورد.

در سده های گذشته، افراد انقلابی عموما کشاورزان، کارگران و بازاریان بوده اند. اما اکنون مدیران اجرایی گوگل و دوستان فیسبوکی هستند. اینترنت باعث برقراری ارتباط میان نخبگان در سراسر دنیا می شود. اما همچنین باعث قطع درک افراد از گذشته و عدم فهم تاریخ نیز می شود. اتفاقات معمولی که در فضای آنلاین رخ می دهند مانند اتفاقات واقعی رخ داده در کشور هایی نظیر رومانی، قرقیزستان و حتا لیبی نمی باشند.

در واقع، تاثیر عادات همیشگی مردم در جامعه معمولا بسیار قوی تر و عمیق تر از بینش ها و تفکرات نخبگان می باشد. ممکن است مردم خواهان دنیایی فارغ از فساد باشند، اما درک این که چنین دنیایی چگونه کار می کند، مسئله سختی خواهد بود. وقتی شما به دنبال تاسیس یک شرکت هستید و می خواهید آن را به سرعت ثبت کنید، چگونه می توانید از کارمند اداری بخواهید کارش را سریع تر انجام دهد و به مدارک شما رسیدگی کند؟ در بسیاری از کشور ها جواب واضح است. و از دیدگاه کارمند اداری هم، شاید حقوق وی کم باشد ولی این حقوق با پرداخت هایی دائمی و کم همراه خواهد بود. آن کارمند احساس فاسد بودن نمی کند؛ او بر اساس قواعدی بازی می کند که وقتی کار را گرفت در فضای کاری اش مجری بودند، و نمی خواهد که این رسوم در میانه راه تغییر یابند.

انسان های بسیاری در این موقعیت یا موقعیت های مشابه وجود دارند، و همه آنها برای این که یک نظام فاسد کار کند، به هم وابسته اند. این برای آن ها دشوار خواهد بود که بفهمند به چه طریق دیگری ممکن است، نظام اداری کارایی اش را داشته باشد. البته آنها از طریق رسانه ها –در واقع اینترنت- درباره شفافیت سازی و آزادی می دانند. اما دقیقا نخواهند فهمید که آن سیستم چگونه کار می کند.

من معمولا به یاد مکالمه ام با یک کارآفرین روسی می افتم که سالیان سال پیش، وقتی که اتحاد جماهیر شوروی در حال فروپاشی بود، با هم حرف زدیم. وی گفت: عالی است، دولت ما می خواهد قیمت های بازار را دقیقا مثل کشور شما آزاد کند.

من نمی خواهم بدبین باشم. مردم در خاور میانه و دیگر دموکراسی های در حال ظهور، قطعا وضعیت سابق خویش را تغییر داده اند، و سطح انتظارات شان بالاتر رفته است. اما ایشان نیاز دارند که با چالش هایی که برای ساخت یک جامعه جدید با آن مواجه خواهند شد، آشنا شده و آن را درک کنند.

اینترنت ممکن است باعث شده باشد که این گذار به دموکراسی خیلی ساده دیده شود. در جوامع اینترنتی، خیلی آسان است که به اجماع دست یابیم. عضویت اختیاری است، و مردمی که از قواعد گروه یا صفحه خوشش شان نمی آید می توانند آن را ترک کنند (یا این که می توانند از گروه اخراج شوند: هیچ نیازی به طی پروسه های مشخص نیست). علاوه بر این، منابع در دنیای اینترنت لایتناهی هستند. مردم در اینترنت بر سر خانه های کمیاب و شغل های پرسود با هم در جنگ نیستند. آنها در این فضا با هم دوست می شوند، اطلاعات را با هم به اشتراک می گذارند و به جمع آوری نظرات، تجارب و گفته ها می پردازند.

اما در دنیای واقعی، یا حتا آنلاین، مسائل به این سادگی نیستند. برای مثال ای بی (eBay) را در نظر بگیرید، بهترین و موفق ترین تجربه درآمیختن دنیاهای آنلاین و آفلاین. این شرکت بودجه هنگفتی را صرف پیشگیری و تشخیص کلاهبرداری کرده است و به آسانی می تواند متقلبان را از فعالیت در سایت خود ممنوع کند. موفقیت شرکت شاید باعث این شود که اداره یک کشور کاری آسان به نظر برسد، اما این موفقیت گمراه کننده است. برعکس ای بی، دولت ها مجبورند که مجرمین و متخلفین از قانون را به زندان بیندازند و نمی توانند به سادگی فقط حساب کاربری ایشان را لغو کنند.

در هر جامعه ای نقش آفرینان بد و ضد اجتماع وجود دارند و لازم است که قوه ای مسئول و پاسخگو برای مقابله با آن ها حضور داشته باشد. در غیر این صورت، آدم های بد از انسان های نیک سو استفاده خواهند کرد. بنابراین مردمان تازه آزاد شده خاور میانه باید آرمان گرایی خویش را با واقعیت در آمیزند تا پایه های محکم تری داشته باشند. ایشان باید بفهمند که چگونه باید با ساختار های کنونی قدرت مذاکره و کار کنند –مانند ارتش و اخوان المسلمین در مصر-. چه خوشمان بیاید یا نه، آنها نمی توانند این کار را مانند بازی بچه ها و به سادگی به انجام برسانند؛ بلکه باید رهبری انتخاب کنند که بتواند سخنگوی ایشان باشد. آنهایی که به دنبال مدرنیزه کردن کشور هستند باید در پی تشکیل یک نیروی منسجم –و بیشتر مانند یک حزب سیاسی- باشند تا این که بخواهند متکی بر خرد جمعی (و رفتار خوب) توده مردم باشند که از طریق آن کشور را اداره کنند.

البته این بدان معنی نیست که فعالان مدنی و سیاسی باید اهداف خویش را کنار گذارند. ولی به این معنی هم هست که ایشان باید به این درک برسند که حتا دموکراسی نیز قواعد بسیاری دارد، که در حالت آرمانی قواعدی هستند که توسط اکثریت مردم انتخاب شده اند. و این قواعد به طور کلی در مذاکراتی که بین نمایندگان منتخب و در حضور یکدیگر صورت می پذیرد، دیده می شوند. قواعدی که هر یک نشانگر اولویت های مردمی است که آن نماینده را انتخاب کرده اند.

شاید این تا حدی شبیه نظام قبلی به نظر آید. ولی لزوما نباید این طور باشد. در دنیای آنلاین وقتی شما از قواعدی خوشتان نمی آید می توانید به سادگی آن گروه را ترک کرده و گروهی جدید را راه اندازی کنید. اما در دنیای آفلاین شما باید بمانید و سعی در تغییر قواعد برای همه داشته باشید.